عشق و محبت الهی در اخلاق اسلامی با تاکید بر آرای ابن سینا و احمد غزالی

«عشق و محبّت الهی در اخلاق اسلامی با تأکید بر آرای ابن سینا و احمد غزالی» عنوان پژوهشی است که شامل مقدّمه و 13 فصل به شرح ذیل تدوین شده است: در فصل اوّل، درباره ی ماهیّت عشق و محبّت سخن به میان آورده ایم و سپس از منظر بزرگان حکمت و فلسفه و عرفان، معنای لغوی و اصطلاحی آن را مورد بررسی قرار داده ایم. در فصل دوّم، به پیشینه و سیر تاریخی موضوع «عشق و محبّت» توجه نشان داده ایم و جایگاه عشق و محبّت را در مکاتب و ادیان مغرب زمین و مشرق زمین و سرزمین ایران مشخص کرده ایم. در فصل سوّم تقسیمات «عشق» را که در ترکیب های متفاوت وصفی و اضافی به کار گرفته شده است، مورد تعریف قرار داده ایم و حد اشتراک و افتراق هر یک از آنها را روشن نموده ایم. در فصل چهارم، به رهیافت های عمومی «عشق و محبّت» در حوزه ی اخلاق همّت گماشته ایم که چگونه «عشق» موجب تغییر نگرش در وجود عاشق می شود و او را به سمت مشابهت و مشاکلت با معشوق سوق می دهد. و از آنجا که مجاهدت های سالک طریق حق، بر محور عشق و محبّت الهی می چرخد، شایسته دیدیم که به جایگاه «عشق و محبّت» در عرفان اسلامی نیز توجّهی داشته باشیم و لذا در فصل پنجم به تبیین «عشق» و جایگاه آن در عرفان اسلامی نظری انداخته ایم. در فصل ششم، که به نوعی مهم ترین فصل این پژوهش محسوب می شود، واژه ی «عشق و محبّت» را در قرآن و منابع دینی مورد کنکاش و جستجو قرار دادیم و در حدود 7 شاهد از کلام الله مجید و بیش از 15 شاهد از سایر منابع اسلامی به دست آمد. در فصل هفتم، به آثار و پیامد های «عشق و محبّت الهی» نظر داشته ایم که چگونه «عشق به حضرت حق» آثار و پیامدهای مثبت و سازنده ای را در وجود عاشق تولید می کند و او را به سمت تعالی و تقرّب الی الله هدایت می نماید. در فصل هشتم، «ویژگی های عشق و محبّت الهی» مورد بررسی قرار گرفته است که از چه جنسی است و رابطه ی آن با نیروی خِرد و عقل چیست و آیا هر کسی قابلیّت دریافت این هدیه ی الهی را دارد یا نه؟ حال برای تحصیل «عشق و محبّت الهی» چه طریقی را باید سپری کرد تا بتوان پرنده ی عشق الهی را صید نمود؟ که به این سؤال در فصل نهم پاسخ داده شده است. در فصل دهم، به انواع جهان بینی ها اشاره شده و ضمن تبیین جهان بینی عاشقانه، ارتباط آن با اخلاق، خصوصاً از منظر ابن سینا نیز بیان شده است. در فصل یازدهم، مراحل رشد و شکل گیری عشق در انسان توضیح داده شده است که چگونه این روند تکاملی «عشق» از «عشق به خود» شروع می شود و تا «عشق الهی» ادامه پیدا می کند. و در فصل دوازده و سیزده نیز به طور اجمال پدیده ی «عشق» را در آثار ابن سینا، و شیخ احمد غزالی مورد کنکاش قرار داده ایم که هر یک از چه منظری به این مهم نظر داشته اند و در آخر ماحصل این پژوهش را در نتیجه گیری این نوشتار آورده ایم.